
Gepast gebruik van geneesmiddelen
Wat is gepast gebruik?
Ook als een nieuw geneesmiddel uiteindelijk beschikbaar is voor patiënten zijn er vaak nog verbeteringen mogelijk. Gepast gebruik betekent dat het geneesmiddel zo wordt ingezet dat het zo effectief mogelijk is, dat het zo min mogelijk bijwerkingen en last bij de patiënt veroorzaakt en dat de kosten voor de maatschappij zo laag mogelijk blijven. Gepast gebruik van medicijnen bij zeldzame ziekten is een uitdaging. Voor zeldzame ziekten is er doorgaans minder bewijs bij toelating tot de markt van een nieuw geneesmiddel. Ook kan de ernst van de klachten en symptomen bij een zeldzame ziekte wisselen, waardoor de meest geschikte behandeling niet voor elke patiënt hetzelfde is.
Hoe kan het gepaster?
Er zijn verschillende manieren waarop geneesmiddelen gepaster kunnen worden ingezet. Voor zeldzame ziekten zijn er al verschillende “indicatiecommissies” opgericht: experts op het gebied van een zeldzame ziekte overleggen in zo’n commissie met elkaar wat de best mogelijke behandeling is voor de patiënt. Daarbij wordt rekening gehouden met de nieuwste inzichten uit wetenschappelijke onderzoeken. Lees hier meer over indicatiecommissies: Rapport Inventarisatie indicatiecommissies – Zorginstituut Nederland
Voor gepast gebruik is het belangrijk om onderzoek te doen. Dat kan op verschillende manieren. Er kan bijvoorbeeld worden onderzocht of een lagere dosis net zo effectief is, of de intervallen tussen medicatietoedieningen kunnen worden verlengd. Ook kan worden onderzocht welke specifieke groep van patiënten binnen één ziekte, een “subgroep” echt baat heeft bij de behandeling, en welke subgroep van patiënten juist niet.
Voorbeeld van Gepast Gebruik
De ziekte van Fabry – Opstellen van Start- en Stop Criteria
De ziekte van Fabry is een ziektebeeld waarbij er veel variatie tussen subgroepen bestaat in de ernst van het ziektebeeld. De ziekte is erfelijk via het zogenaamde X-chromosoom, waardoor mannen meestal ernstigere verschijnselen hebben dan vrouwen. Enzymtherapie met agalsidase alfa of agasidase beta is effectief, maar zeer duur en kan bijwerkingen veroorzaken. Door een database op te zetten met gegevens van 600 patiënten uit drie landen, konden er per subgroep richtlijnen worden ontwikkeld over het optimale moment om met de behandeling te starten. Hierbij werd rekening gehouden met zowel geslacht als het type ziekte (klassiek of niet-klassiek). Ook werden er richtlijnen opgesteld voor wanneer een behandeling met enzymtherapie niet langer van toegevoegde waarde of schadelijk is en het dus beter is om die specifieke behandeling te stoppen en vooral te behandelen met ondersteunende therapie. De publicatie is hier te vinden.
Hoe financier ik onderzoek naar gepast gebruik
Er zijn verschillende programma’s die onderzoek naar gepast gebruik van geneesmiddelen ondersteunen en die subsidies verlenen. Zo zijn er naast meer lokale initiatieven in ziekenhuizen ook mogelijkheden vanuit specifieke fondsen zoals KWF Kankerbestrijding en een aantal nationale programma’s waaronder het ZonMW Goed Gebruik Geneesmiddelen programma, de stichting Treatmeds en het Geneesmiddel Initiatieven op Doelmatigheid en Spillagereductie (GIDS) programma binnen de UMC’s.
Vragen
Mocht u vragen hebben over gepast gebruik van geneesmiddelen dan verwijzen wij u naar het FAST-Forum.